![]() |
Dit symposium wil vanuit een psychologische invalshoek prangende vragen belichten rond het levenseinde bij ouderen.
Ouderdom en de dood zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Als de dood komt is het leven voltooid. Maar kan een leven al ‘klaar’ zijn voor de dood zich aandient? En andersom, kan de dood al aankloppen, terwijl iemand zelf of dierbaren er nog absoluut niet klaar voor zijn? De naderende dood bij ouderen kent vele gezichten, die verschillende emoties, vragen en dilemma’s met zich mee brengen.
- Het vredige levenseinde
Wie met ouderen spreekt hoort vaak een zekere berusting rond de eindigheid: de dood mag komen maar het is ook goed als hij nog op zich laat wachten. Is dit een ultieme vorm van klaar zijn met leven? Wat is er bekend over kwaliteit van leven in de allerlaatste levensfase van ouderen? Wat is het belang van zelfcontrole en waardigheid bij sterven? Is stervenskunst een vorm van levenskunst? Is goed sterven te leren? Hoe kunnen ouderen zich verzoenen met de dood van hun geliefden en met hun eigen naderende dood? Wat zijn hierin de lessen vanuit de psychologie?
- Het zelfgekozen levenseinde
Wat beweegt ouderen die hulp vragen bij levensbeëindiging of verzoeken om euthanasie? Hoe onderscheiden zij zich van ouderen die rustig afwachten tot de dood zich aandient? En hoe onderscheiden zij zich van ouderen die suïcide plegen? Welke denkwijzen, emoties en interacties spelen een rol bij het verlangen naar de dood? In hoeverre kan psychologische gespreksvoering behulpzaam zijn om te exploreren waarom iemand de dood als een oplossing ziet? Hoe herken je tijdig signalen van suïcidaal gedrag en hoe ga je vervolgens het gesprek aan? En wat is adequaat professioneel handelen als een kwetsbare oudere stopt met eten en drinken?
- Het gevreesde levenseinde
De naderende dood kan tot emotionele ontregeling en hevige angsten leiden. Wat is er bekend over doodsangst bij ouderen? Is existentiële doodsangst een angst die je kunt behandelen als een fobie? Gaat het wel om doodsangst of is het feitelijk de angst voor aftakeling, controleverlies of niet meer nodig of geliefd zijn? Hoe kunnen we angst voor de dood bespreken en welke psychologische interventies kunnen deze angst verlichten? Wat kunnen we leren van ervaringen binnen de oncologie en de palliatieve zorg? Over wiens angst gaat het eigenlijk? Hoe belemmerend zijn onze eigen angsten en vermijdingstactieken om het gesprek over de dood open en onbevooroordeeld aan te gaan?