Het jaarlijkse symposium van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Het symposium van 2019 heeft als thema 'Levensgevaarlijke Psychokwakzalverij'.

Onderwerpen en sprekers

1. Levensgevaarlijke psychokwakzalverij, casuïstiek, door Prof. dr. Michiel W. Hengeveld, Emeritus-hoogleraar afdelingshoofd psychiatrie Erasmus MC Rotterdam

• Een bijzondere vorm van kwakzalverij is de psychokwakzalverij. Dit zijn de talloze niet-reguliere behandelingen die worden aangeboden door allerlei soorten ‘therapeuten’ voor mensen met psychische klachten of persoonlijkheidsproblemen. Meestal zijn deze ‘therapeuten’ geen BIG-geregistreerde psychologen of psychiaters (erg genoeg soms ook wel), maar mensen die zelf een psychiatrische stoornis hebben (gehad), die ze dan ‘burn-out’ noemen. Tijdens die crisis ondergaan ze een alternatieve behandeling of zien ze spontaan het licht. Daarna worden ze aanhanger van een alternatieve therapeut of ontwikkelen ze een eigen behandeling en verzamelen ze volgelingen. Dikwijls zullen het geen bedriegers zijn, maar mensen die er zelf in geloven. En ook al werken hun behandelingen niet, soms helpen ze wel. Bijvoorbeeld door het placebo-effect, regressie naar het gemiddelde of cyclisch beloop van veel klachten.

• Maar lang niet altijd is deze psychokwakzalverij onschuldig. De laatste jaren is er een aantal meldingen gedaan bij Vereniging tegen de Kwakzalverij (VtdK) van dodelijke psychokwakzalverij. Ik bespreek deze casuïstiek, aangevuld met enkele andere voorbeelden van levensgevaarlijke psychokwakzalverij uit mijn eigen omgeving. Ik doe een poging tot rubricering van deze voorbeelden. De VtdK adviseert de melders, vaak nabestaanden, om zich te wenden tot de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd. Deze grijpt nooit in.

 - Leerdoel:

• Na deze presentatie is de deelnemer doordrongen van het gevaar van psychokwakzalverij voor de psychische gezondheid of zelfs het leven van kwetsbare psychiatrische patiënten.

2. De Inspectie (IGJ) blaft veel, maar bijt weinig voorspelbaar, door Prof. mr. Joep Hubben, hoogleraar gezondheidsrecht em.

• Met de recente herziening van de wet Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (BIG) is ook het tuchtrecht belangrijk gewijzigd. Het sanctie-arsenaal is uitgebreid. De IGJ krijgt meer bevoegdheden en kan een hulpverlener vanwege ernstig gedrag direct op non-actief stellen in afwachting van het oordeel van de tuchtrechter. Ingegaan wordt op de pro's en contra's van deze nieuwe, ingrijpende bevoegdheid. Daarbij komt ook aan de orde de wijze waarop de IGJ gebruik maakt van de reeds langer bestaande bevoegdheid tot het aanhangig maken van een tuchtzaak.

 - Leerdoel

• Inzicht in de taak en bevoegdheden die de Inspectie Gezondheidszorg (IGJ) heeft in het kader van het wettelijk tuchtrecht. Ook wordt een beeld verkregen van de wijze waarop de IGJ van deze bevoegdheden gebruik maakt.

3. Waarom de overheid ten onrechte bang is voor de (ir)rationaliteit van haar burgers, door Prof. dr. Ira Helsloot, hoogleraar besturen van veiligheid Radboud Universiteit Nijmegen

• De keuze voor veel onzinnig veiligheidsbeleid wordt door politici en ambtenaren verdedigd door te wijzen op de irrationaliteit van de gewone Nederlander. In de media zien we ook vaak voorbeelden van dergelijke, in onze expert-ogen, irrationele meningen van geïnterviewde Nederlanders. Wie echter beter kijkt naar de invloed van vraagstelling en van onze eigen ‘we moeten de kat uit de boom redden mentaliteit’ ziet een heel andere nuchtere Nederlander opduiken.

 - Leerdoel

• Na deze presentatie begrijpt men de keuzes die de overheid maakt op het gebied van veiligheidsbeleid.

4. Waarom verstandige mensen in gevaarlijke kwakzalverij geloven, door Prof. dr. Johan Braeckman, hoogleraar wijsbegeerte Universiteit Gent

• Het is voor vele wetenschappers en medici soms verbijsterend en onbegrijpelijk om vast te stellen dat ook hoopgeleide, verstandige medische experts in staat zijn om geloof te hechten aan de werkzaamheid van wat nochtans over het algemeen als kwakzalverij wordt beschouwd. Blijkbaar is een bepaald aantal artsen relatief makkelijk in staat om centrale principes betreffende rationeel denken en overvloedig bewezen wetenschappelijke inzichten overboord te gooien, ook als dat ten koste gaat van de gezondheid van hun patiënten. In deze lezing gaan we na wat de psychologische dynamiek is die dit kan verklaren. Er zijn meerdere reden, die elk een rol spelen, maar centraal is het inzicht dat verstandige mensen, in het bijzonder experts, beter in staat zijn om intelligente argumenten te bedenken om irrationele opvattingen te verdedigen. Zo redeneren ze zichzelf steeds dieper vast in cognitieve valkuilen.

 - Leerdoel

• Inzicht verwerven in de wijze waarop ook hoogopgeleiden en medische experts tot irrationele, onwetenschappelijke opvattingen komen. Inzicht in het besef dat iedereen in principe kwetsbaar is om in cognitieve valkuilen terecht te komen. Inzicht in de manier waarop men kan vermijden om irrationele, pseudowetenschappelijke opvattingen voor waar aan te nemen, zonder dat men negatief staat tegenover vernieuwende inzichten.