In deze cursus wordt onder leiding van professor Johan Braeckman onderzocht waarom mensen zo kwetsbaar zijn voor mentale infectie door onwaarschijnlijke of ronduit volstrekt irrationele overtuigingen. Inzichten ontwikkeld in diverse disciplines, zoals de sociale psychologie, de informele logica en de neurowetenschappen, maken duidelijk hoe snel de menselijke geest en het menselijk redeneren de mist ingaat, hoe makkelijk men foute verbanden legt, verkeerde statistische inschattingen en al te snelle veralgemeningen maakt, en dergelijke meer. De cursus om het denken te scherpen en het kritisch vermogen te vergroten!

Wetenschappelijk geschoolde mensen, in het bijzonder diegenen werkzaam in wetenschappelijk onderzoek, zijn tot op zekere hoogte beter gewapend tegen het besmettingsgevaar dat uitgaat van irrationele en pseudowetenschappelijke opvattingen. Maar daar staat tegenover dat ze ook beter in staat zijn tot het ‘rationaliseren’ van overtuigingen die men om slechte redenen opdeed, waardoor ze langer vasthouden aan foute ideeën. Verzekeringsartsen zijn gewend en opgeleid om te beoordelen. Juist zij moet zich goed kunnen wapenen tegen de valkuilen van hun eigen opvattingen en denkpatronen. Met andere woorden, niemand is volstrekt immuun voor pseudowetenschap, bijgeloof en irrationeel denken. In de interactieve colleges bespreken we naast pseudowetenschappelijke theorieën ook historische en actuele voorbeelden van ogenschijnlijk wetenschappelijke en objectieve opvattingen die niettemin geïnfecteerd bleken door drogredenen, foute vooronderstellingen, en dergelijke meer. Gaandeweg wordt verduidelijkt wat de verschillen zijn tussen wetenschap en pseudowetenschap en tussen rationeel en minder rationeel denken. Een volkomen vorm van rationaliteit is wellicht niet haalbaar (en misschien zelfs niet wenselijk?), maar we zijn wel in staat om beter inzicht te verwerven in de vele, vaak verrassende manieren waarop ons brein informatie verwerkt en creëert die niet met de realiteit strookt. Eenieder die de kwaliteit van zijn denken wenst te bevorderen kan baat hebben bij de studie van de inzichten die door de discipline die bekend staat als Critical Thinking zijn voortgebracht.

Na het volgen van de cursus

• Bent u zich bewust van het ontstaan en onderhoudende factoren t.a.v. irrationele denkbeelden en hoe deze zich in uw dagelijks werk als arts kunnen manifesteren.
• Weet u het verschil tussen wetenschap en pseudowetenschap en kunt u dit geargumenteerd onderbouwen.
• Bent u zich bewust van cognitieve, zintuiglijke en psychologische valkuilen, zowel bij u zelf als bij anderen, kunt u deze herkennen en benoemen en heeft u kennis verworven om deze te vermijden.
• Heeft u kennis verworven om zelfbedrog en cognitieve dissonantie te herkennen en vaardigheden om deze te voorkomen of te bestrijden.
• Weet u waarom mensen kwetsbaar zijn voor bijgeloof en irrationaliteit en kunt dit onderbouwen.
• Weet u wat drogredenen zijn, kunt u ze herkennen en benoemen.