In het kader van de Dag voor de Rechten van de Mens organiseert de Johannes Wier Stichting voor Gezondheidszorg en Mensenrechten een symposium over de komende transities in de zorg.

De transities in de zorg zijn inmiddels op gang gekomen. Vooruitlopend op nog in te voeren (bezuinigings-)maatregelen, nemen instellingen allerlei beslissingen om niet het risico te lopen later in de problemen te komen. Opzegtermijnen moeten nu eenmaal in acht genomen worden. De toegang tot de gezondheidszorg hoort tot het recht op een zo goed mogelijke lichamelijke en geestelijke gezondheid, ook wel kortweg in het Engels ‘the right to health’ genoemd, vastgelegd in onze Grondwet en verschillende internationale verdragen. Daarbij zijn artikel 12 van het Internationaal Verdrag van de Sociale, Culturele en Economische Rechten en de uitleg daarvan in de General Comment nr. 14 het meest gezaghebbend. Basisprincipes van dit recht zijn een beschikbare, toegankelijke en aanvaardbare gezondheidszorg van goede kwaliteit. De vraag doet zich nu voor hoe de transitie in de zorg zich gaat verhouden tot het recht op een zo goed mogelijke lichamelijke en geestelijke gezondheid. Komt deze onder druk te staan?

Als de overheid over de transitie in de zorg spreekt wordt veelvuldig de keukentafel ten tonele gevoerd. Dat klinkt reuze gezellig. Maar het is wel hét moment dat, met een gesprek aan de keukentafel, een patiënt toegang tot de zorg krijgt. Of dit leidt tot de door hem gewenste en benodigde zorg is zeer de vraag. De een is nu eenmaal beter gebekt dan een ander, en zal er in slagen de gewenste zorg te krijgen. Maar of dat een laaggeletterde, een persoon met een verstandelijke beperking, of een persoon met een psychische stoornis ook lukt, is de vraag.

En dan komt er ook een ander mensenrecht aan de orde: het recht op gelijke behandeling. Gemeenten bepalen vanaf 2015 het beleid ten aanzien van de Jeugdzorg en delen van de langdurige zorg. Het is bijna onvermijdelijk dat daarbij verschillen zullen ontstaan in de toegang tot en kwaliteit van het aanbod. Daarnaast zullen er ook patiënten zijn die een dergelijk gesprek aan de keukentafel niet op prijs stellen. Komen die mensen niet stiekem rondsnuffelen? En als ik geen toestemming geef voor het gesprek in mijn eigen huis, krijg ik dan geen hulp? Het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer is hier aan de orde. Net zo als bij de uitwisseling van (medische) gegevens, waarbij ook de gedragscodes ten aanzien van het medische beroepsgeheim in het geding komen.

Met het symposium ter gelegenheid van de Dag van de Rechten van de Mens willen we nagaan of met de transities in de zorg het ‘recht op gezondheid(szorg)’ en andere mensenrechten onverminderd gerespecteerd blijven en hoe wij dat kunnen bewaken. Na de presentaties van de drie inleiders willen wij daar met hen en vertegenwoordigers van cliënten en gemeenten over debatteren.